Εις την Σταύρωσιν (Μέρος Α’) Απόδοση κοντακίου του Αγίου Ρωμανού στη σύγχρονη μορφή της γλώσσας μας από τον Θεόφιλο Πουταχίδη

(Φωτ.: EPA / Grzegorz Momot)


Κοντάκιο του Αγίου Ρωμανού του Μελωδού για την Πέμπτη της ε’ εβδομάδος των νηστειών με ακροστιχίδα: «του ταπεινού Ρωμανού αίνος».

Στο έργο του μακαριστού π. Ανανία Κουστένη αναφέρεται ως «κώδικας χωρίς τίτλο»¹. Οι Maas και Τρυπάνης το τιτλοφορούν «On the Crucifixion» (Εις την Σταύρωσιν), σύμφωνα με τη θεματολογία του². Τον τίτλο αυτό υιοθετεί και ο Ι.Γ. Κουρεμπελές στο δοκίμιο Γνώση ζοφοφόρος και γνώση ζωηφόρος μέσα από τη δραματουργία του κακού στο κοντάκιο του Ρωμανού του Μελωδού «Εις την σταύρωσιν”»³.

Ελεύθερη απόδοση στη σύγχρονη μορφή της γλώσσας μας.

Προοίμιο
Ψυχή μου, αχ… ψυχούλα μου, ξύπνα! Γιατί κοιμάσαι;
Το τέλος φτάνει, ζύγωσε – τι ταραχή σού μέλλει!
Σύνελθε τώρα το λοιπόν, βγες απ’ την παραζάλη, για να σε λυπηθεί
ο Χριστός, ο Άγιος Θεός μας,
Αυτός που βρίσκεται παντού και συγκροτεί τα πάντα.

Οίκοι

α’. Το ιατρείο του Χριστού σαν το ‘δε ανοιγμένο, κόσμο να υποδέχεται
κι υγεία να σκορπίζει για χάρη του έρμου του Αδάμ,
ο γερο-διάολος έπαθε, κατραπακιά τού ήρθε.
Έσκουζε κι οδυρότανε, όπως αυτοί που βρίσκονται σε κίνδυνο μεγάλο.
Στους φίλους του απευθύνθηκε και δυνατά τους λέει:
«Μώρ’ τι να κάνω με αυτόν; Τον γιό, λέω, της Μαρίας.
Ως Βηθλεεμίτης έφτασε και τώρα με σκοτώνει,
Αυτός που βρίσκεται παντού και συγκροτεί τα πάντα.

β’. Ο κόσμος όλος γιόμισε μ’ αυτού τις θεραπείες…
Κι εμέ τα μέσα μου πονούν! Και πιο πολύ σαν βλέπω
όλους αυτούς που δωρεάν βρήκαν τη γιατρειά τους.
Ο ένας από τη λέπρα του καθάρισε τελείως
κι ο άλλος ο αόμματος ξάφνου απόκτησ’ οφθαλμούς – με κόρες και απ’ όλα.
Άμ’ ο άλλος ο παράλυτος που πήρε το κρεββάτι του στους ώμους
και χορεύει; Χοροπηδάει χαρούμενος και σ’ όλους το φωνάζει: “Ξέρετε ποιος με σήκωσ’ απ’ του πόνου το κρεββάτι;
Αυτός που βρίσκεται παντού και συγκροτεί τα πάντα”.

γ’. Πείτε μου τώρα το λοιπόν! Της παραζάλης σύμμαχοι, της σύγχυσης οι φίλοι και της γαλήνης οι εχθροί εσείς οι ορκισμένοι,
σαν τι με συμβουλεύετε τώρα να κάνω ο έρμος με τούτ’ εδώ που μού ‘λαχε;
Πείτε μου κάτι χρήσιμο, δώστε μου καμιά ιδέα·
έχω μεγάλη σύγχυση, τα έχασα τελείως.
Και πώς με λεν το ξέχασα κι ούτε δυο σκέψεις στη σειρά δεν δύναμαι να βάλω.
Σε σαστιμάρα βρίσκομαι κι ο νους μου πελαγοδρομεί στα μαύρα τα σκοτάδια.
Στα ξαφνικά εμφανίστηκε και μ’ έχει αποσβολώσει,
Αυτός που βρίσκεται παντού και συγκροτεί τα πάντα».

δ’. Κι αφού έτσι τους μίλησε ο πλάνος τους δικούς του,
ευθύς πήρε απάντηση· αυτά είναι που του είπαν: «Βελίαρ, καθόλου μη δειλιάς,
πάρε λιγάκι θάρρος και μην τα χάνεις, κράτησε γερά τώρ’ τα μυαλά σου.
Μην πάνε τζάμπα οι κόποι σου· τα κατορθώματά σου τα πρώτα σύ να θυμηθείς.
Μες στον παράδεισο παλιά θυμήσου τι είχες κάνει.
Του Κάιν τους απόγονους έχε από κοντά κι όλα καλά θα πάνε.
Όπως ο Άβελ θα χαθεί, με δόλο θα εξοντωθεί
Αυτός που βρίσκεται παντού και συγκροτεί τα πάντα.

ε’. Νά τώρα που μιλάμε, του Κάϊν τέκνα γνήσια είναι πολλά στον κόσμο.
Είν’ ιερείς, είν’ γραμματείς, ο Ιούδας κι ο Καϊάφας.
Τι κάθεσαι κι ολιγωρείς σαν κανένας καημένος που στέκει αβοήθητος;
Φίλος δικός σου κολλητός δεν είναι ο Ηρώδης;
Κι ο άλλος που σε υπηρετεί, εκείνος ο Πιλάτος στο έργο τούτο θα ριχτεί με πιο μεγάλη ζέση,
καθώς θ’ εξοικειώνεται με την παλιά σου τέχνη.
Γι’ αυτό, λοιπόν, μην κάθεσαι και κλαις βαρυγγωμώντας: “με διέλυσε για τα καλά
Αυτός που βρίσκεται παντού και συγκροτεί τα πάντα”.

ς’. Γεμάτη απ’ τις παγίδες σου και τις κατεργαριές σου είν’ η οικουμένη ολάκερη.
Τόσες γενιές επί γενιών… Καμία δεν σταμάτησε να υμνεί τη δύναμή σου.
Γιατί λοιπόν ταλαίπωρο θεωρείς τον εαυτό σου και τώρα κακομοίριασες;
Όσοι απ’ τον κατακλυσμό μες στα νερά πνιγήκαν
κι όσοι κατακαήκανε απ’ τη φωτιά σε ξέρουν, καλά όλοι σε γνώρισαν.
Όπως λοιπόν γευτήκανε οι πάντες τα δεινά σου,
μία απ’ τα ίδια πρόκειται να δοκιμάσ’ ατός του κι
Αυτός που βρίσκεται παντού και συγκροτεί τα πάντα».

ζ’. Κι αμέσως μόλις άκουσε ο Διάολος τέτοια λόγια, πολύ ευχαριστήθηκε.
Και όλος χαρά απάντησε και λέει στους δικούς του: «Φίλοι, η ψυχή μου ευφράνθηκε,
γιατί όλοι με στηρίξατε πάνω στο πρόβλημά μου.
Γι’ αυτό, με θάρρος τώρα πια δρόμο παίρνω και πάω
τους Ιουδαίους για να βρω και συμφωνίες να κλείσω,
για να τους κάνω συνεργούς στο σχέδιο που έχω.
Θα τους το μάθω ‘γώ καλά, θα τους το δασκαλέψω πως να φωνάζουν δυνατά:
“Σταυρώστε τον! Να σταυρωθεί
Αυτός που βρίσκεται παντού και συγκροτεί τα πάντα”.

—
1. Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης. (2021). Ρωμανού Μελωδού Ύμνοι. Σελ. 366. Αθήνα: Κυπρής,
2. P. Maas & C. A. Trypanis. (1963). Sancti Romani Melodi Cantica. Cantica genuine. Σελ. 157. London: Oxford University Press.
3. Ι.Γ. Κουρεμπελές. (2013). Δώσ’ μου λόγο, Λόγε. Σελ. 83. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης.